EPA TANKS 4 Emisyon Tahmin Yazılımı
EPA TANKS 4 Emisyon Tahmin Yazılımı ham petrol, akaryakıt ve organik sıvı depolama tanklarının neden olduğu uçucu organik bileşiğin (VOC) kirlilik miktarının tahmin edilmesinde kullanılan windows tabanlı bir bilgisayar programıdır.
03.07.2009 tarihli ve 27277 sayılı resmi gazetede yayınlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12’de Ham Petrol, Akaryakıt dolum ve depolama tesislerinde, depolama tanklarının nefesliklerinden kaynaklanan baca dışı kaynaklı organik emisyonu konsantrasyonu anlık olarak ölçülmeden, kütlesel debileri EPA TANKS 4 Emisyon Tahmin Yazılımı kullanılarak hesaplanmalıdır ibaresi yer almaktadır.
EPA TANKS Meteorolojik Verilerin Oluşturulması
EPA TANKS programının çalıştırılabilmesi için öncelikle işletmenin bulunduğu yer, sahip olduğu depolama tanklarının özellikleri (çap, yükseklik vb.), depolanan kimyasallar (ham petrol, akaryakıt, organik sıvılar) ve işletmenin bulunduğu bölgeye ait meteorolojik veriler ile ilgili detaylı bir veritabanı oluşturmak gerekmektedir.
İşletmenin bulunduğu bölgeye ait meteoroloji verileri (Ortalama basınç, günlük ortalama sıcaklık, aylara göre günlük en yüksek sıcaklık, en düşük sıcaklık, ortalama güneşlenme şiddeti ve ortalama rüzgar hızı) meteoroloji idaresinden alınarak EPA TANKS programındaki meteoroloji veritabanına kaydedilmelidir. Alınan veriler EPA TANKS programının istediği uygun birimlere çevrilerek veritabanı oluşturma işlemi gerçekleştirilmelidir.
EPA TANKS programının kimyasal veritabanında birçok kimyasalın özelliği verilmiştir. Veritabanında bulunmayan kimyasallar için veritabanına gerekli kimyasalı eklemek mümkün. Yeni kimyasal için kaydedilen sayfaya kimyasalın sıvı ve buhar mol ağıklıkları ve sıvı dansitesi girilmelidir. Program bir kimyasalın belirli bir sıcaklıktaki buhar basıncını hesaplayabilmek için bazı verilere ihtiyaç duymaktadır. Bu verileri programa 4 farklı şekilde girmek mümkün;
- Kimyasala ait Antoine Sabitleri (oC) kullanılarak
- Kimyasala ait Antoine Sabitleri (oF) kullanılarak
- Kimyasalın farklı sıcaklıklardaki buhar basınçları kullanılarak
- ASTM Eğimleri (Ham petrol türevleri için) kullanılarak girilebilir.
Antoine Sabitleri
| Ürün Adı | Mol Ağırlığı (Mv) | “A” Sabiti | “B” Sabiti | “C” Sabiti |
| Aseton | 58,08 | 7,117 | 1210,595 | 229,664 |
| 2 Etil Hekzanol | 130,23 | 6,9147 | 1339,7 | 147,8 |
| Alimet | 150 | – | – | – |
| Baz Yağı | 230 | – | – | – |
| Butil Akrilat | 128,17 | 6,95364 | 1420,127 | 200,684 |
| Butil Alkol (N) | 74,12 | 7,4768 | 1362,39 | 178,77 |
| Butil Asetat | 116,16 | 7,12712 | 1430,418 | 210,745 |
| Butil Glikol | 118,18 | 7,84375 | 1920,831 | 219,53 |
| Dehydol LS 2H | 288 | – | – | – |
| DHR | 175 | 7,184 | 2209 | 277 |
| Diisodesil Ftalat (DIDP) | 446 | – | – | – |
| DVV | 4000 | – | – | – |
| Etil Akrilat | 100,12 | 7,9645 | 1897,011 | 273,16 |
| Etil Alkol | 46,07 | 8,321 | 1718,21 | 237,52 |
| Etil Asetat | 88,11 | 7,101 | 1244,95 | 217,88 |
| Etoksile Alkol | 3500 | – | – | – |
| Exxsol D 40 | 143 | 7,58 | 1999 | 248 |
| Exxsol D 60 | 160 | 7,184 | 2209 | 277 |
| Exxsol D 80 | 175 | 7,184 | 2209 | 277 |
| Fenol | 94,11 | 7,133 | 1516,79 | 174,95 |
| Fosforik Asit | 98 | – | – | – |
| Fuel Oil No.6 | 190 | 3,025 | 2151 | 234 |
| Hekzan | 86,18 | 6,876 | 1171,17 | 224,41 |
| İzoButil Asetat | 116,16 | 4,17055 | 218,218 | 51,1957 |
| İzoPropil Alkol (IPA) | 60,1 | 8,117 | 1580,92 | 219,61 |
| Kostik Soda | 40 | – | – | – |
| Latex DL | 300 | – | – | – |
| Latex RAP | 300 | – | – | – |
| Latex XZ | 300 | – | – | – |
| Linear Alkil Benzen (LAB) | 240 | 7,184 | 2209 | 277 |
| Linpar | 130 | 7,58 | 1999 | 248 |
| Lutensol | 3500 | – | – | – |
| MDI | 250,26 | – | – | – |
| Metil Etil Keton (MEK) | 72,11 | 6,9742 | 1209,6 | 216 |
| Metil Metakrilat | 100,11 | 8,409 | 2050,5 | 274,4 |
| Monoetilen Glikol | 62,07 | 8,0908 | 2088,9 | 203,5 |
| Motorin | 130 | 7,0075 | 1690,6 | 174,22 |
| Neodol | 3500 | – | – | – |
| NFLX | 230 | – | – | – |
| NYTEX | 230 | – | – | – |
| NYTRO GEMINI | 230 | – | – | – |
| NYTRO LIBRA | 230 | – | – | – |
| PM | 90,12 | 9,17032 | 2608,393 | 295,72 |
| PMA | 132,16 | 7,53502 | 1664,59 | 212,65 |
| Polyol | 4000 | – | – | – |
| Propilen Glikol | 76,1 | 8,2082 | 2085,9 | 203,5396 |
| SD Polyol | 4000 | – | – | – |
| SN 100 | 230 | – | – | – |
| SN 150 | 230 | – | – | – |
| SN 500 | 230 | – | – | – |
| Solvent Nafta | 120 | 7,04082 | 1593,958 | 207,078 |
| Solvesso 100 | 127 | 7,04383 | 1573,267 | 208,564 |
| Solvesso 150 | 136 | 7,184 | 2209 | 277 |
| Stiren Monomer | 104,15 | 7,14 | 1574,51 | 224,09 |
| TDI | 174,16 | 7,4269 | 2019,525 | 194,23 |
| Toluen | 92,14 | 6,954 | 1344,8 | 219,48 |
| Transformer Oil | 230 | – | – | – |
| Vinil Asetat Monomer (VAM) | 86,09 | 7,21 | 1296,13 | 226,66 |
| Voralux HL 106 | 4000 | – | – | – |
| Voranol 3322 | 3350 | – | – | – |
| White Spirit | 130 | 7,58 | 1999 | 248 |
| XUS | 3500 | – | – | – |
| Xylene | 106,17 | 7,009 | 1426,266 | 215,11 |
EPA TANKS programına yeni bir tank girişi yapabilmek için ilk olarak tankın türünün seçilmesi gerekmektedir. Yatay Sabit Tavanlı Tank (Horizontal Fixed Roof Tank), Dikey Sabit Tavanlı Tank (Vertical Fixed Roof Tank), İçten Yüzer Tavanlı Tank (Internal Floating Roof Tank), Dıştan Yüzer Tavanlı Tank (External Floating Roof Tank) ve Kubbeli Dıştan Yüzer Tavanlı Tank (Domed External Floating Roof Tank) olmak üzere 5 tür tank türü bulunmaktadır. İşletmede yer alan tankın türü seçildiğinde ekrana gelen sayfada ilk olarak “Kimlik Numarası (Identification Number)” yer almaktadır. Buraya işletme tarafından verilen tankın numarası veya kodunu yazabilirsiniz. “Tanım (Description)” kısmına tankın içinde yer alan kimyasalın ismini yazabilirsiniz. Diğer bilgiler ise işletmenin bulunduğu bölge, il ve ismini içeren kısımlar yer almaktadır.
Tankın özellikleri “Physical Characteristics” sekmesinden girilmektedir. Dikey sabit tavanlı tanklar (Vertical Fixed Roof Tank) için tank yükseklikleri, tank çapları, maksimum sıvı yükseklikleri ve ortalama sıvı yükseklikleri “feet” birimden girilmelidir. Maksimum sıvı yüksekliği güvenli depolama yüksekliği olarak kabul edilen yüksekliğin %95’ine tekabul eden yüksekliktir. Maksimum tank yüksekliği, belirli bir tank için girildiğinde program otomatik olarak tanktaki çalışma hacmini “galon” biriminden hesaplamaktadır. Tanktaki ürün hareketi “galon/yıl” olarak verildiğinden program otomatik olarak bu rakamı çalışma hacmine oranlayarak tankın 1 sene içerisinde kaç kez dolup boşaldığını hesaplamaktadır. Belirtilen hesaplama yıllık olarak verilmesine rağmen programın ilerleyen sekmesinde aylar seçilerek bu döngünün sadece belli aya veya aylara ait olması sağlanabilmektedir.
Tanklarda ürünlerin akışkanlıklarını yüksek tutmak amacıyla ısıtma yapılıyorsa “Is tank heated?” sorusunu “Evet”, ısıtma yapılmayan tanklar için ise “Hayır” olarak seçmelisiniz. Diğer belirlemeniz gereken veriler ise Tankın dış yüzey ve tavan rengi, tankın durumu, tavanın eğimi, tavanın şekli, nefeslik için vakum ve basınç değerleri vb. bilgilerdir.
İçten yüzer tavanlı tankların (Internal Floating Roof Tank) fiziksel özelliklerinin girildiği sayfada her tankın çapı, tank hacmi ve tankta belirli bir dönemdeki ürün hareketi kaydedilmektedir. Bu veriler kaydedildiğinde program otomatik olarak yüzer tavanı oluşturan levhaların toplam kenar uzunluğunu hesaplamaktadır.
EPA TANKS programına kaydedilmiş olan bir tankın nerede bulunduğunu belirtmek “Bölge Seçimi (Site Selection)” sayfasından yapılmaktadır. Bölgeyi seçebilmek için meteorolojik verilerinin EPA TANKS programındaki meteoroloji veritabanına önceden kaydedilmesi gerekiyor.
Tankların fiziksel özellikleri ve bölgenin meteorolojik bilgileri tanımlandıktan sonra diğer bir sekme olan “Tank içeriğine (Tank Contents)” geçilir. Burada her tank için ayrı ayrı depolanan kimyasal bilgileri tanımlanmalıdır. Makalenin önceki kısımlarında anlatıldığı gibi EPA TANKS veritabanında bulunmayan kimyasallar anlatılan şekilde eklenmiş ise buradaki seçeneklerde yerini alacaktır. Bu sayfada kimyasallardan karışım yapmak da mümkündür.
En son olarak ise “Aylık emisyon hesaplamaları (Monthly Calculations)” gerçekleştirilir. Aylık hesaplamalar sekmesinde kullanıcı programı hangi aylar için çalıştırmak istediğine karar verir. Karar verilen aylara göre “Fiziksel Özellikler” sayfasında belirtilmiş olan “Ürün Hareketi” eşit olarak dağıtılır. Bu belirlemeler yapıldıktan sonra program “Run Report” botunana tıklanarak çalıştırılır.
Sabit tavanlı tanklarda emisyonlar 2 şekilde olmaktadır;
- Nefesliklerden kaynaklanan kayıplar (standing loss)
- Çalışmadan kaynaklanan kayıplar (working loss)
İçten yüzerli tavanlarda ise emisyonlar 4 şekilde olmaktadır;
- Yüzer tavan ile tank çeperi arasını kapatan malzemeden gerçekleşen kayıplar (Rim Seal Loss)
- Ürünün tanktan çekilmesinden sonra tankın ıslak kalan iç çeperinden kaynaklanan kayıplar (Withdrawal Loss)
- Yüzer Tavanın bağlantı ekipmanlarından kaynaklanan kayıplar (Deck Fitting Loss)
- Yüzer Tavanı oluşturan panoların birbirine tutturulma yerlerinden gerçekleşen kayıplar (Deck Seam Loss)
Bu meteoroloji verilerini eklediğinizde database’e ekliyor. Rica etsem database’ini paylaşır mısın benimle.
Merhaba Zafer Bey, meteorolojik verileri Türkiye Meteorolojik Veri Arşiv Sistemi (TÜMAS) üzerinden online olarak satın alabilirsiniz.
Merhaba Database nasıl ekleniyor bilgi verir misiniz?
Orhan Bey Merhaba, makalede meteorolojik verilerin, depolanan kimyasalların ve tankların özelliklerinin nasıl oluşturulacağı ve tanımlanacağı anlatılmış durumdadır. Database’i oluşturan kısım bunların programa girilmesi ile olmaktadır. Tam olarak sormak istediğiniz nedir?
Berat Bey, emeğinize sağlık. Çok yararlı bilgiler edindik sayenizde. Bundan sonraki paylaşımlarınızı merakla bekleyeceğim.
Merhabalar, en son işlemleri tamamladıktan sonra “Run Report” sekmesine tıkladığımızda “Atmosferik basınç ….. değerinden yüksek olamaz” diye uyarı geliyor. Bu nedenle program çalışmıyor. Değerin doğruluğunu daha önce yapılan EPA Tanks hesabından da teyitledik başka bir sebebi olabilir mi? Yardımcı olabilir misiniz?
Merhaba,
Ben hali hazırda Tanks 4.0.9d programını kullanmaktayım. Bu programda Ülkemizin şehirleri olmadığı için meteorolojik verileri bulmakta sıkıntı çekiyorum. Acaba tarafınız da bu veriler mevcut mudur ?
Melih Bey Merhaba, maalesef ülkemizde Meteorolojik veriler ücret karşılığı satılmaktadır. EPA Tanks 4.0.9d için gerekli olan Meteorolojik verileri Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün “Meteorolojik Veri Bilgi Sunum ve Satış Sistemi” üzerinden satın alma işlemi ile gerçekleştirmeniz gerekmektedir. Yaklaşık 100 TL civarında bir ücret tutacaktır.