Toprak Numunesi Alma

Toprak analizlerinin amacı; topraklarda bulunan besin maddesi miktarlarını tespit etmek suretiyle o topraklarda yetiştirilecek bitkilerin isteği olan gübre cinsini ve miktarını ortaya koymaktır. Toprak analizi yapılmadan tarlaya gübre verilirse şu mahzurlar ortaya çıkabilir:

 

– Toprağa gereğinden fazla veya az gübre verilebilir,
– Toprağa yanlış cins gübre verilebilir,
– Gübre yanlış bir zaman ve şekilde uygulanabilir.

 

Gübreleme yapılmadan önce; hangi gübreden, ne kadar, ne zaman ve nasıl kullanılacağını öğrenmek gerekir.

 

TOPRAK NUMUNESİ ALMA ZAMANI

 

Toprak numunesinin alınması iklim şartlarına bağlı olmakla beraber, ekimden veya gübre kullanılma tarihinden bir buçuk veya iki ay önce alınmalıdır. Numune alınırken toprak, numuneyi alanın ayağına bulaşacak kadar ıslak olmadığı gibi, numune alma aletlerine zorluk çıkaracak kadar da kuru olmamalıdır. Donlu ve çamurlu günlerde numune alınmaz. Ancak toprak kirliliği ve sair problemlerde, çalışmalar için en uygun olan her zamanda numune alınmalıdır.

 

TOPRAK NUMUNESİ ALMANIN SAKINCALI OLDUĞU YERLER

 

Daha öncede belirtildiği gibi toprak numuneleri tarlayı temsil edebilen belirli yerlerden alınmalıdır. Toprak numunesi almak için uygun olmayan yerlerden numune alındığı takdirde, bu numunelerden elde edilecek analiz sonuçları yanlış işlemlere sebep olur.

 

Toprak Numunesi Almaya Uygun Olmayan Yerler:

• Tarla sınırları ve bunlara yakın yerlerden ve yol kenarlarından,
• Daha önce kireç, ticari gübre ve çiftlik gübresi yığılmış yerlerden,
• Çit ve kanallardan,
• Harman yeri veya hayvan yatmış yerler,
• Arazi veya tarlanın tümsek ve çukur kısımlarından,
• Sap, çöp ve yabancı otların yakıldığı yerlerden,
• Su birikintisi olan yerler ile sel basmış yerlerden,
• Fazla ağaçlık yerler (orman) ve ağaç diplerden,
• Çakıllı ve fazla kumlu yerlerden,
• Karınca ve köstebeklerin toprak yığdığı yerlerden,
• Sırayla ekim yapılan yerlerde sıra üstlerinden,
• Tuzluluğun bariz görüldüğü yerlerden,
• Binalara yakın alanlardan,
• Hafriyat veya arazi tesviyesi yapılan yerlerden toprak örneği alınmamalıdır.

 

Toprak Örnekleri Alırken Kullanılan Aletler:

• Bel küreği, toprak burgusu veya toprak sondası gibi aletler,
• Plastik kova,
• Etiket,
• Bilgi formu,
• Naylon torba,
• Kurşun kalem

gibi yardımcı malzemeler. Bu malzemeleri kullanmadan önce küreğin iyice temizlenmiş ve üzerinde başka artıkların kalmamış olması gerekir.

 

TOPRAK NUMUNESİ ALMA

 

Toprak analizlerinde örneklerin usulüne uygun alınması çok önemlidir. Araziyi temsil etmeyen, usulüne uygun alınmamış toprak örnekleri, en gelişmiş cihazlar ve yöntemlerle analiz edilse bile yanlış sonuçlar verebilir. Bu da para, emek ve zaman kaybı demektir.

 

Aynı tarla içinde, değişik özellik gösteren kısımlar bulunabilir. Bu nedenle Toprak örneği almadan önce, örnek alınacak yerin renk, meyil, yükseklik, toprak tipi, drenaj durumu, topografyası, jeolojik yapısı, verimliliği, arazinin baskısı, toprak tekstürü (dokusu), taşlılık ve ana materyalinin türü, yetiştirilen bitkinin gelişme durumu gibi toprak ve arazi özellikleri belirlenmelidir.

 

Eğer arazi çok büyük ise ve farklılıklar gösteriyorsa arazinin kâğıt üzerine bir krokisi (şeması) çizilir. Bu krokide (şemada) farklılıklar belirtilir. Farklı yerlerden farklı örnekler alınır.

 

Bu kroki (şema) üzerinde;

• Ahır gübresi veya kimyasal gübre verilen alanlar,
• Toprak bünyesi farklı alanlar,
• Renk farklılığı gösteren alanlar,
• Tuzluluk görülen yerler,
• Organik maddesi fazla olan alanlar,
• Taban veya kıraç alanlar,
• Meyil ve erozyon durumu farklı kısımlar,
• Suların toplanabileceği çukur kısımlar işaretlenmelidir.

 

İşaretlenen bu yerlerin hepsi birbirinden farklı olacağından, buralardan alınıp karıştırılan numuneler bu alanların hiçbirisini temsil etmeyeceği için ayrı ayrı tahlil edilmelidir.

 

Toprak numunesi bahçe, tarla veya seranın genişlik ve genel durumuna göre V şeklinde dolaşılarak;

• Arazi homojen yapıda ise: En fazla 40-60 hektar için bir adet toprak numunesi
• Arazi homojen yapıda değil ise: En fazla 20-40 hektar için bir adet toprak numunesi
• 0–30 cm. derinlikten (Meyve bahçelerinden toprak numunesi almada, numuneler ağacın taç izdüşümünden alınır. Bahçelerden örnekleme 0-30 ve 30-60 cm derinliklerden ayrı ayrı yapılır.)
• “V” şeklinde çukurlar açılır. Çukurun yan duvarından bel küreği ile önce 0–30 cm. derinlikten 2–3 parmak kalınlığında toprak dilimi
• En az 10,  en fazla 20 değişik yerden alınmalıdır.

 

Alınan toprak numunesi temiz bir plastik kova içine konulur. Belirlenen diğer noktalardan da toprak numunesi alınır. Aynı derinliğe ait toprak numuneleri bir araya toplanır. İçindeki taş ve bitki artıkları temizlenir. İri toprak parçaları el ile mümkün olduğunca ezilir. Alınan toprak numuneleri iyice karıştırılır (El ile karıştırılan ve temsili numuneyi temsil edecek olan toprak sütunlarının karıştırma işlemin daha iyi bir şekilde yapılmasını sağlamak için kova iki el ile kendi etrafında döndürülerek çalkalanır.) ve böylece temsili numunenin yeknesak olması sağlanır.

 

Bu karışımdan yaklaşık 1-1,5 kilo toprak numunesi alınarak temiz bir torbaya konulur. Alınan her toprak numunesi için kurşun kalem ile bilgi etiketi doldurulur. Bu etikette şu bilgiler bulunmalıdır;

• Numunenin Alındığı İl, İlçe, Köy
• Numune Alınan Arazinin Sahibinin Adı, Soyadı
• Numune Alınma Tarihi
• Arazinin Sulu veya Kuru olduğu
• Bir yıl önce ekilen bitki
• Ekilecek olan bitki
• Numuneyi Alanın Adı, Soyadı

Bu bilgileri içeren iki adet etiket yazılarak biri torbanın içine, diğeri torbanın ağzına bağlanır.